Openbare straatverlichting is een interventiegebied waar elke stad mee te maken heeft, ongeacht de omvang of indeling ervan. Het concept van verlichting gaat echter al geruime tijd verder dan simpelweg het garanderen van beschikbaar licht op wegen en in openbare ruimtes tijdens de nachtelijke uren. Nieuwe technologieën zorgen voor een transformatie die tot doel heeft stedelijke centra veiliger, leefbaarder, duurzamer en uiteraard efficiënter te maken.

Een straatlantaarn kan tegenwoordig ruimte bieden aan sensoren voor het verzamelen van gegevens over de luchtkwaliteit of het verkeer en daardoor direct aanvullende diensten leveren. In andere gevallen vloeien de voordelen van goede verlichting indirect voort uit de wijdverbreide aanwezigheid van de verlichtingsarmaturen. Neem bijvoorbeeld de toegenomen veiligheid als gevolg van de aanwezigheid van verlichting maar ook dankzij de introductie van extra functies in de armaturen.

Een goed verlichte stad is ook een veiligere stad. Verlichting kan de manier waarop een plek wordt waargenomen veranderen en invloed uitoefenen op de manier waarop een plek wordt gebruikt en de gewoonten van mensen. Het juiste verlichtingsniveau en de afstand tussen verlichtingsarmaturen kunnen criminele handelingen ontmoedigen en het gevoel van veiligheid van voorbijgangers vergroten. Op dezelfde manier vermindert beter zicht op goed verlichte wegen het risico op ongevallen.

Meer licht betekent niet noodzakelijkerwijs meer vervuiling

Het garanderen van goede stedelijke verlichtingsniveaus betekent niet noodzakelijkerwijs meer vervuiling. Smart lighting projecten beginnen met een algemene upgrade van de verlichtingsarmaturen door de installatie van nieuwe energiezuinige ledarmaturen. Het doel is om de aanwezigheid van licht niet alleen op de juiste plaats, maar ook op het juiste moment te garanderen. Het helpt ook om afval te verminderen en zorgt voor een aanbod van licht op basis van de werkelijke behoeften.

De relatie tussen openbare straatverlichting en veiligheid gaat niet alleen over de brede verspreiding van verlichting in de openbare ruimte en op wegen.

Dankzij technologie is verlichting geëvolueerd en smart geworden. Dit betekent dat een verlichtingsarmatuur nu een aaneengesloten punt op een breed netwerk wordt, dat gegevens en informatie kan verzamelen en uitwisselen. De functies die ze kunnen vervullen zijn divers en dankzij sensortechnologie en IoT kunnen ze gegevens van systemen voor verkeersmonitoring en videobewaking overbrengen, alarmsignalen uitzenden en nog veel meer.

Het verlichtingsnetwerk wordt een echt digitaal netwerk, waarbinnen smart straatverlichting een knooppunt wordt voor het herontwerpen van stedelijk en lokaal beleid vanuit een smart perspectief.

Om smart te kunnen worden, vereist openbare verlichting de implementatie en installatie van speciale technologieën, voornamelijk gerelateerd aan het IoT. Dankzij de intrede van het IoT kunnen allerlei objecten nu online worden verbonden, waardoor het scala aan aangeboden functies wordt uitgebreid en het niveau van controle en monitoring van de aangesloten apparaten toeneemt.

Voor de openbare verlichting ligt de focus van de interventie op de straatlantaarn, die is getransformeerd van een traditioneel verlichtingsarmatuur naar een knooppunt in een verbonden netwerk met een brede dekking van het hele gebied. Het gaat niet alleen om licht; het gaat ook over stedelijke veiligheid, monitoring, het delen van informatie en nog veel meer. Een smart straatverlichtingsarmatuur kan werkelijk meerdere functies vervullen.

Voordat we verder gaan, is het de moeite waard erop te wijzen dat de centrale technologie van een energiezuinig smart lighting systeem zonder twijfel het ledarmatuur is. Daarnaast zijn er nieuwe technologieën zoals het IoT en sensorsystemen, die de implementatie mogelijk maken van functies zoals de aansluiting van armaturen op een netwerk, monitoring van het netwerk vanaf een centraal controlepunt, verificatie op afstand van de juiste werking van elk armatuur en analyse van alle verzamelde gegevens.

Het leidt ook tot nieuwe beheermodellen, zoals in het geval van adaptieve verlichting, waarbij aan-uit-mechanismen op basis van tijdsperioden terzijde worden geschoven ten gunste van een systeem dat in de loop van de tijd verandert, bijvoorbeeld in relatie tot het daadwerkelijk gemeten lichtniveau of de omstandigheden qua verkeer en voetgangers. Dit alles helpt het energieverbruik te verminderen.

Openbare straatverlichting is momenteel een aanzienlijke uitgavenpost binnen het energiebudget van steden: volgens de Europese Commissie neemt zij ruim 20% van het gemiddelde gemeentelijke budget in beslag. Deze kosten worden gedeeltelijk verklaard door het gebruik van verouderde en vaak achterhaalde systemen en technologieën. Inefficiëntie is een bron van enorme energieverspilling. Het vervangen van verlichtingsarmaturen door ledlampen kan het verbruik bijvoorbeeld al halveren.

Sensoren en IoT maken ook verdere kostenbesparingen mogelijk door een beter beheer van het verlichtingsarmatuur, door de verlichting beter in overeenstemming te brengen met de daadwerkelijk gedetecteerde behoeften en door het systeemonderhoud efficiënter te maken. Door het licht uitsluitend af te stemmen op de verlichtingsbehoeften, wordt verspilling verminderd zonder verlies van maximale prestaties. Speciale software beheert en verwerkt de informatie en stuurt de resulterende input naar de verschillende verlichtingsarmaturen. Bovendien kunnen storingen en defecten snel worden opgespoord dankzij bediening en bewaking op afstand van de juiste werking van elk armatuur.

Naast meer veiligheid heeft smart lighting een positieve impact op de energiebesparing, die kan oplopen tot wel 70% in vergelijking met oudere systemen.